BBC World yapımı bir program: "Amerika'da İslam". Program kendi halinde Amerikalı Müslümanlardan (ülkemizde de ilgi ile karşılanan) komedi şovu "Allah Made Me Funny" ("Allah Beni Komik Yarattı")ya dek Amerikalı Müslüman hayatlar ve simaları ekrana getiriyor. Kaliforniyalı genç, yağız ve yakışıklı bir Müslüman son derece kendinden emin konuşuyor: "Amerika'nın hayalleri ile İslam'ın hayalleri arasında bir karşıtlık yoktur. İslam kapitalist bir dindir."

"Rızkın onda dokuzu ticarettedir" sözünün söylendiği Mekke – Medine İslam toplumunun ilk günlerinden bugüne dek 1400 küsur senelik bir zaman geçti. İslam'ın bu tarihi seyrinin sonunda geldiği noktanın, bugünün çağdaş küreselci kapitalist dünyası ile denk düştüğü, bu postmodern dünyaya, İslam'ın başörtüsü, günde beş vakit namaz ve Ramazan orucu (ki bunları asla küçümsüyor değiliz!) dışında artık teklif edecek bir şeyi kalmadığı sonucuna mı vardık? O halde AKP siyasi çizgisi yerinde midir? Bilakis AKP'nin ABD ve Avrupa ile işbirliği siyaseti daha da cesaretlendirilmeli ve ona hız mı verilmelidir? Bu durumda İslam, hiç değilse, "diyalog kardeşleri" Yahudilik ve Hıristiyanlıkla birlikte "Postmodern Uygarlık Müzesi'nde" kendi "müstesna pavyonuna" sahip olabilecek midir?

Ya da İslam yaşayacak ve iddia sahibi olacaksa, bizim yeni bir perspektife, kınayıcının kınamasından korkmayan cesur fikirlere mi ihtiyacımız var?

BÖLGESEL KALKINMA İÇİN İNSAN MERKEZLİ YAKLAŞIMIN BAŞARILI BİR ÖRNEĞİ OLARAK MONDRAGON İŞÇİ ÜRETİM KOOPERATİFLERİ

GİRİŞ

İşçilerin girişimciliğini yüklendiği ve yönetiminde bütünüyle söz sahibi olduğu bir işletme türü olan, işçi üretim kooperatiflerinin en başarılı örneğini, Mondragon İşçi Üretim Kooperatifleri oluşturmaktadır.

Mondragon İşçi Üretim Kooperatifleri sistemi, yerel özerkliğin elde edilmesindeki katkılarının yanısıra, yerel sanayinin kurulması ve istihdam sorununa çözüm oluşturmasındaki rolüyle de ilgiyle izlenen ve diğer ülkelere model olarak önerilen bir sistemdir (Polat, 1993). Sistem, endüstriyel sisteme insani bir bakış açısı kazandırması bakımından da önem taşımaktadır (Irazabal 1990).

Mondragon İşçi Üretim Kooperatifleri, kooperatifçilik yolu ile kalkınmada dünyadaki tek örneği oluşturur ve işletmecilik ve endüstriyel demokrasi, katılımcılık ve dayanışma gibi sosyal kavramlar üzerine kurulu yaklaşık kırk yıllık bir başarının sahibidir (Lezamiz, 1996). Mondragon Kooperatifleri, aynı zamanda, büyük ölçekli modern endüstride, kooperatiflerin de faaliyet gösterebileceğinin ve başarılı olabileceğinin göstergesi olmuştur (Whyte, 1991).

Ülkemiz siyasal gündeminde de kısa bir süre yer tutan ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki sorunların çözümünde bir alternatif şeklinde, "Bask Modeli" olarak önerilen bu sistem, yeterince araştırma konusu yapılmadan reddedilmiştir. Bunun temel gerekçesini, Bask Bölgesi'nin İspanya'dan ayrılması için faaliyet gösteren ve ETA olarak bilinen ayrılıkçı terör örgütünün silahlı mücadelesi oluşturmuştur. Ancak bu terör örgütü ile alternatif modelin bir ilgisi bulunmadığı gibi, örgütün faaliyetleri Bask Halkı tarafından hiçbir zaman desteklenmemiştir.

Türkiye'nin sorunlar gündeminde büyük önem taşıyan, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin ekonomik ve sosyal kalkınmasının sağlanması, işsizlik sorunun çözüme kavuşturulması, yerel yönetimlerin güçlendirilmesi, özelleştirme kapsamına işçilerin dahil edilmesi ve sosyal adaletin sağlanması gibi pek çok sorun açısından Bask Modeli olarak adlandırılan ve İngiltere, İskoçya ve Amerika gibi ülkelerde örnek olarak alınan sistemin, Türkiye'nin koşulları göz önüne alınarak incelemeye alınması ve bu konuda önyargısız davranılması ülkemiz açısından bir kayıp değil, kazanç olarak değerlendirilebilir.